کد مطلب:30796 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:16

گنجینه پرسمان » اعتقادات

پس از مرگ پرونده انسان بسته مي شود يا خيرات و صدقات بازماندگان به وي مي رسد؟

دنيا دار تكليف است و برزخ و آخرت محل پاداش و كيفر و مرگ حد فاصل بين اين دو عالم است. با فرا رسيدن مرگ، مرحله سعي و عمل پايان مي يابد، انسان از كار و كوشش باز مي ماند و قدرت فعاليتهاي خوب و بد از وي سلب مي شود. از اين رو پس از مرگ هيچ كس قادر نيست عملاً وضع موجود خويش را دگرگون سازد، و در پرونده اعمال خود تغيير و تحوّل بوجود آورد. علي(ع) مي فرمايد: كساني كه از دنيا رفتهاند نه قادرند هيچ يك از قبايحي را كه مرتكب شدهاند از خود برگردانند و نه مي توانند بر اعمال خوب خويش فزوني بخشند.(1)

بنابراين خود فرد پس از مرگ تكليف ندارد و قادر بر انجام اعمال نميباشد تا نتيجهاش عايد وي گردد. ليكن ممكناست انسان قبل از مرگ كارهايي كه باقي و قابل تكرار است انجام دهد و پس از مرگش بر اثر ادامه اين عمل نتيجهاش اعم از پاداش و كيفر در همان عالم برزخ به وي برسد. مانند ساخت مسجد، حسينيه، مؤسسات خيريه، چشمه و قنات، راههاي عمومي و سنتهاي حسنه. امام صادق(ع) فرمود: پس از آن كه آدمي از دنيا مي رود اجري عاديش نميگردد مگر از سه را: اول صدقهاي كه آن را در ايام حيات خود به جريان انداخته و پس از مرگش تا قيامت جريان داشته باشد، مانند موقوفاتي كه ارث برده نميشود، يا سنت خوبي كه پايه گذاري نموده و بعد از او مورد عمل ديگران است، يا فرزند صالحي كه وي را به شايستگي تربيت نموده و براي او استغفار مي نمايد.(2)

رسول اكرم(ص) فرمود: هفت عامل است كه اگر شخص يكي از آنها را به جاي گذارده باشد پس از مرگ ثوابش در پرونده عمل وي ثبت مي گردد. كسي كه درخت مثمري غرس نمايد، چاهي حفر كند، قناتي را جاري سازد، مسجدي را بنيان نهد، قرآني را بنويسد، عملي از خود به جاي گذارد و فرزند صالحي تربيت كند كه براي او استغفار نمايد.(3)

امام حسين(ع) از رسول خدا(ص) حديث كرده كه فرمودند: هركس سيره و روش خوبي را در جامعه بنيان نهد اجر آن سيره و اجر كساني كه تا قيامت به آن سيره عمل مي كنند براي او خواهد بود بدون آن كه از اجر عاملين به آن چيزي كاسته شود.(4)

همان گونه كه آثار سنت حسنه باقي است و پاداشش به باني عايد مي گردد، تأسيس سيره بد نيز از جهت كيفري آثارش ممتد و دامنه دار است و طبق روايات كسي كه سنت بدي را در جامعه بنيان نهد و سپس ديگران از او پيروي كنند هربار كه آن سيره و روش مورد عمل واقع شود در پرونده مؤسس آن خواه زنده و خواه مرده باشد گناه تازهاي ثبت مي شود و مستحق كيفر جديد مي گردد. امام باقر(ع) فرمود: هر بندهاي از بندگان خدا روش گمراه كنندهاي را بين مردم بنيان نهد براي او گناهي همانند كساني است كه مرتكب آن عمل شدهاند بدون آن كه از گناه عاملين آن كاسته شود.(5)

پس به موجب اين روايات و روايات ديگري كه از اولياء اسلام رسيده است كسي كه سنت حسنه يا سنّت سيّئهاي را در جامعه پايه گذاري كند سپس ديگران از وي پيروي نمايند هر بار كه آن سيره و سنت مورد عمل قرار مي گيرد مؤسس و پايه گذار ان سنت خواه زنده و خواه مرده باشد در پيشگاه الهي از پاداش تازهاي برخوردار مي گردد يا به كيفر جديدي معذّب مي شود. علاوه بر اين كه صدقات جاريه و سنّتهاي به يادگار مانده از انسان در زندگي پس از مرگ وي مؤثر است، ثواب كارهاي خير اشخاص ديگر به نيّت متوفي نيز به وي مي رسد. سعد بن عباده مي گويد: يكي از افراد بني ساعده در سفر بودكه مادرش از دنيا رفت، به رسول اكرم(ص) عرض كرد در غياب من مادرم از دنيا رفت. اگر من براي او چيزي صدقه بدهم نفعش عايد وي مي گردد؟ فرمود: بلي گفت: من شما را به شهادت ميگيرم كه محوطه درخت خرمايم را كه به ثمر نشسته براي او صدقه قرار دادم.(6)

بنابراين گرچه انسان پس از مرگ شخصاً قادر به انجام اعمال نيست تا پاداش و كيفرش به او برسد ليكن ثواب يا عقاب سنتهاي به جا مانده از او با تجديد اين سنتها به او عايد مي شود و نيز از انجام اعمال نيك توسط اشخاص ديگر از قبيل فرزندان، اقربا، دوستان و ديگران به نيابت از ميت يا اهداء ثواب پس از انجام عمل بهرهمند مي گردد. مانند دادن صدقه، احسان و اطعام فقرا و مساكين، خواندن قرآن، رفتن به زيارت ائمه اطهار(ع)، قضاي فرايض و واجبات فوت شده از ميت و كارهاي خير ديگر به نيّت متوفي همهاش به او مي رسد و او از نعمتهاي تازه استفاده مي نمايد.

پي نوشتها:

1. نهج البلاغه (فيض الاسلام) خطبه 230، ص 749.

2. محمد تقي فلسفي، معاد، ج 1، ص 290 (خصال صدوق، ص 151).

3. همان، ص 291 (مجموعه ورام، ج 2، ص 110)

4. همان، ص 288 (تحف العقول، ص 243).

5. همان، ص 286 (سفينة البحار، ماده سنن).

6. همان، المجالس الفاخرة، ص 41.